Transformacja polityczno-gospodarcza w Europie Środkowo-Wschodniej dokonała się ćwierć wieku temu. Chiny jednak prowadziły dość pasywną politykę w tej części Europy. Dopiero kilka lat temu zainteresowanie Chin Europą Środkowo-Wschodnią zaczęło się ożywiać. Chiny jakby na nowo odkryły ten region. Pierwszym ważnym świadectwem tej nowej polityki był dokument zwany „Dwanaście kroków na rzecz promocji przyjaznej współpracy Chin z państwami Europy Środkowo-Wschodniej”, ogłoszony podczas wizyty premiera Wen Jiabao w Warszawie 26 kwietnia 2012 r.
Obydwa dokumenty: „warszawskie 12 kroków” i „bukaresztańskie wytyczne w formule 1 + 16” przedstawiają nie tylko ambitny, ale przede wszystkim kompleksowy program rozwoju stosunków dwóch regionów oddalonych od siebie geograficznie i równocześnie blisko ze sobą współpracujących.
Premier Li Kegiang w Bukareszcie podkreślał, że pragmatyczna współpraca Chin z EŚW jest nie tylko korzystna dla obu stron, ale także dla całej Europy i jest „ważną częścią współpracy z Unią Europejską”. Miało to zaprzeczać podejrzeniom, że nowa polityka chińska wobec EŚW jest przejawem rywalizacji Chin z UE o wpływy w Europie Środkowo-Wschodniej.
W sferze ekonomicznej, Chiny zaoferowały specjalną linię kredytową w wysokości 10 mld dolarów dla rozwoju współpracy m.in. w takich dziedzinach jak infrastruktura (kolejnictwo), wysokie i nowe technologie oraz zielona gospodarka. Ustanowiony zostanie fundusz współpracy inwestycyjnej w pierwszej fazie, w wysokości 500 mln dolarów. Obroty handlowe Chin z EŚW powinny wzrosnąć do 100 mld dol. w 2015 r. W każdym z 16 krajów ustanowiona będzie jedna strefa współpracy ekonomicznej i technologicznej chińskich przedsiębiorstw z firmami danego kraju. Przewiduje się współpracę finansową Chin z 16 państwami regionu np. ustanowienie banków, rozliczenia w walucie lokalnej. Ochrona środowiska i energetyka będą obszarem rozszerzonej współpracy.
W Bukareszcie liderzy Chin i 16 państw EŚW uznali, że 2014 r. należy uznać za „Rok Promocji Współpracy Inwestycyjnej i Biznesowej pomiędzy Chinami i EŚW”. W ramach tego roku odbyło się wiele imprez, a także ustanowione miały być mechanizmy bieżącej wymiany informacji ekonomicznej. Zachęcano przedsiębiorstwa wschodnioeuropejskie i chińskie do współpracy w formule joint venture.
Program współpracy w formule 1+16 objął również kulturę i naukę. Chiny przyznały 5000 stypendiów dla 16 państw. Zaprosiły 1000 studentów do studiowania języka chińskiego w Chinach. Wysłały 1000 swoich studentów do 16 krajów. Rozszerzona miała zostać wymiana między uczelniami i podjęte wspólne badania naukowe. Program objął również promocję turystyki i zorganizowanie forum młodych liderów politycznych celem wzmacniania wzajemnego zrozumienia.
Wymieniłem niektóre tylko obszary nowego ambitnego planu współpracy Chin z krajami Europy Środkowo-Wschodniej. Program ten stworzył nadzieję również na intensywniejszą współpracę polsko-chińską. W tej dziedzinie można i należy zrobić więcej. Obroty handlowe między Polską i Chinami wynoszą ok. 17 mld. dolarów, w tym nasz eksport zaledwie ok. 1, 5 mld. Mamy więc z Chinami duży deficyt handlowy. Wzajemne inwestycje są też stosunkowo niewielkie. Ocenia się, że wartość inwestycji polskich w Chinach wynosi ok. 200 mln. dolarów a chińskich w Polsce ok. 300 mln dolarów.
